Początków obecnego Zespołu Szkół Nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Ostrowcu Świętokrzyskim należy upatrywać w Prywatnej 3-letniej Koedukacyjnej Szkole Handlowej, która została otwarta 1 września 1924 roku. Na przestrzeni 75 lat działalności szkoła zmieniała swoją nazwę i siedzibę. Mieściła się kolejno: przy ulicy Kilińskiego, Siennieńskiej, Iłżeckiej, Czystej (Legionów), Sandomierskiej (Obrońców Stalingradu), Traugutta, Słowackiego i ponownie przy ulicy Kilińskiego. Ta długa wędrówka po dzierżawionych lokalach kończy się w dopiero latach sześćdziesiątych, kiedy to l września 1966 r. oddany został do użytku nowy budynek Zespołu Szkół Ekonomicznych na Osiedlu Słonecznym. Jest pomnikiem 1000 – lecia wybudowanym z funduszy społecznych.
Przez pierwsze 12 lat istnienia szkoły nauka trwała 3 lata, a absolwenci uzyskiwali niepełne średnie wykształcenie. Od l września 1936 r. Szkołę Handlową przejmuje Stowarzyszenie Kupców Polskich i przekształca ją w 4 – letnie Gimnazjum Kupieckie, które kończyło się małą maturą i Liceum Handlowe z dużą maturą.
W pierwszych dwóch latach okupacji uczniowie kończą szkołę jeszcze według przedwojennych programów. Od 1941 r. utworzona zostaje 2 – letnia szkoła handlowa z ograniczonym programem nauki. W całym okresie okupacji obok nauki oficjalnej odbywa się równolegle tajne nauczanie, w ramach którego realizowano pełny program Gimnazjum i Liceum Handlowego. Po wyzwoleniu szkoła kształci według programu pełnej szkoły średniej w Gimnazjum i Liceum Handlowym, Administracyjno – Handlowym, Technikum Finansowym, Technikum Ekonomicznym, a od l września 1967 r. w Liceum Ekonomicznym na podbudowie szkoły podstawowej. W 1957 r. powstała Zasadnicza Szkoła Zawodowa Nr 2, która obecnie przygotowuje kadry dla handlu, gastronomii, przemysłu piekarniczego i mięsnego. Od 1967 r. rozpoczął działalność Wydział Zaoczny Liceum Ekonomicznego i Policealne Studium Ekonomiczne Zaoczne, którego głównym zadaniem jest realizacja programu ustawicznego kształcenia czynnych pracowników przedsiębiorstw i instytucji miasta oraz najbliższej okolicy.
Dyrektorami szkoły handlowej i ekonomicznej byli: Piotr Dobrowolski, Kazimierz Burda, Roman Pyć, Lech Urbański, powtórnie Kazimierz Burda, Stanisław Jeżewski, Edmund Ginter, Jan Klimek, Eugeniusz Szymczyk, Zygmunt Waszka i od 1998 Krystyna Biel.
Absolwenci szkoły pracują we wszystkich działach i gałęziach gospodarki narodowej. Większośćz nich ukończyło studia wyższe i awansowało w pracy zawodowej na wysokie stanowiska w życiu gospodarczym i administracji państwowej. Absolwenci naszej szkoły są nie tylko ekonomistami, ale pracują również w sądownictwie jako sędziowie i adwokaci, w szkołach wyższych, w oświacie i kulturze, w administracji państwowej, służbie zagranicznej, jako pracownicy nauki i oficerowie Wojska Polskiego. Są również osobami duchownymi, nauczycielami oraz zajmują wysokie stanowiska w samorządach lokalnych. W okresie powojennym przed szkolnictwem zawodowym postawiono bardzo trudne i odpowiedzialne zadania w zakresie przygotowania licznych kadr, tak potrzebnych dla kraju. Realizacja tych zadań wymagała przemyślanego i aktywnego współdziałania całego zespołu nauczycielskiego, dyrekcji szkoły i administracji w celu wypracowania nowych metod nauczania i administrowania, gromadzenia pomocy naukowych i dalszego usprawniania organizacji pracy. Nie było to wcale takie łatwe ze względu na szereg trudności obiektywnych, wynikających z ogólnej sytuacji w kraju. Brakowało w pierwszych latach po wojnie podręczników, pomocy naukowych, a także ostatecznie sprecyzowanych programów nauczania. Częste zmiany specjalności szkoleniowych pociągały za sobą zmiany w programach i podręcznikach oraz organizacji procesu dydaktycznego. Szkoła odczuwała dotkliwy brak pomieszczeń na pracownie, gabinety i pomieszczenia do przechowywania pomocy naukowych, brakowało sal dydaktycznych na zajęcia pozalekcyjne i sportowe.
Realizacja zadań szkoły w okresie powojennym oraz jej warunki bazowe znajdują pełne potwierdzenie w stanie organizacji szkoły. Od chwili powstania szkoły do 1944 r. ilość oddziałów była znikoma i wahała się od l do 4, z wyjątkiem lat 1938 – 1939, kiedy szkoła liczyła 6 oddziałów. Dynamiczny rozwój rozpoczyna się od 1945 r. i trwa do 1952 r. Liczba oddziałów wynosiła w tym czasie od 12 do 16. W okresie lat 1952 – 1956 z uwagi na skromną bazę szkoły – Liceum Ekonomiczne było w stanie likwidacji. W związku z tym liczba oddziałów zmalała do kilku. Z chwilą ukończenia budowy nowego gmachu szkoły w 1966 r. następuje burzliwy okres rozwoju i pewna stabilizacja kierunków nauczania. Ilość oddziałów wzrasta z l5-18 do 20-40. Obok klas liceum ekonomicznego rozpoczynamy kształcenie w liceum zawodzie sprzedawca – magazynier i gastronom. W klasach Zasadniczej Szkoły Zawodowej Nr 2 uczniowie uzyskują kwalifikacje w zawodach: sprzedawca, piekarz, masarz, cukiernik, kelner, kucharz. Obok szkoły młodzieżowej powstaje Wydział Zaoczny i Policealne Studium Ekonomiczne obejmujące następujące specjalności: ekonomika i organizacja przedsiębiorstw, ekonomika i organizacja przedsiębiorstw handlowych, ekonomika pracy, płac i spraw socjalnych. W okresie powojennym zatrudnionych było 135 nauczycieli na pełnych etatach i kilkudziesięciu nauczycieli dochodzących. Dużą grupę stanowią nasi nauczyciele emerytowani, szczególnie zasłużeni dla szkoły, m. in. : Janina Barańska, Genowefa Borek, Kazimierz Burda, Aleksandra Chmielnicka, Dobrowolski Henryk, Zofia Ginter, Edmund Ginter, Józef Górski, Wiesława Grochulska, Stanisław Jeżewski, Regina Karpowicz, Stanisław Łazarczyk, Pelagia Łodykowska, Adam Mitura, Antonina Mularska, Danuta Nowak, Zdzisława Nowak, Antoni Ostrowski, Aniela Ożdśyńska, Maria Pęczek, Henryka Pędziszewska, Małgorzata Saraniecka, Krystyna Sierpień, Władysław Sobociński, Wiktoria Tarnowicz, Lech Urbański, Wanda Werońska, Janina Węgłowska, Andrzej Zając, Danuta Zając i Julian Żak. Niestety wielu nie ma wśród nas, już odeszli. Szczególne zasługi w tworzeniu bazy szkoleniowej dla nauczania chemii, technologii i towaroznawstwa miała mgr Aleksandra Chmielnicka, która rozpoczęła tę pracę po wyzwoleniu włączając do współpracy liczne grono młodzieży, absolwentów i zakłady pracy. Zgromadzone w ten sposób zasoby były podstawą do utworzenia nowoczesnych pracowni w nowym budynku szkoły. Pani Aleksandra Chmielnicka jako wychowawczyni młodego pokolenia z powodzeniem zaszczepiała nawyki wzorowej pracy, umiłowania Ojczyzny, poczucia obowiązku i dyscypliny oraz umiejętności współżycia w zespole klasowym i w rodzinie. Dużo troski poświęciła wychowankom mającym trudności w nauce oraz znajdującym się w trudnych warunkach materialnych. Wielu z nich zawdzięcza Kol. Aleksandrze Chmielnickiej ukończenie szkoły i póśniejsze sukcesy życiowe. Drugą niezapomnianą postacią, która swą osobowością wywarła ogromny wpływ na pracę wychowawczą i dydaktyczną szkoły była mgr Zofia Ginter, która całe swe życie poświęciła młodzieży i szkole. W czasie swej długoletniej pracy jako nauczycielka języka polskiego dbała o kulturę żywego słowa, piękno polskiej mowy i podnoszenie poziomu kultury osobistej młodzieży i wychowanków. Wyrazem tego był liczny udział jej uczniów w konkursach poezji i prozy na szczeblu miejskim, wojewódzkim i centralnym. Była wspaniałą wychowawczynią dla wielu pokoleń młodzieży. W latach 60 – tych szkoła dysponowała 18 pomieszczeniami lekcyjnymi, w tym 6 pracowni: chemii, 2 fizyki, towaroznawstwa i technologii, ekonomiki, mechanizacji prac obrachunkowych i 11 gabinetów dobrze zorganizowanych i wyposażonych w nowoczesne na tamte czasy pomoce naukowe, l salę gimnastyczną, l gabinet pielęgniarki, pokój nauczycielski, biblioteka wraz z czytelnią, pomieszczenia administracyjne, boiska sportowe oraz zazielenione i ukwiecone otoczenie. Majątek szkoły systematycznie się powiększał. Zbiory biblioteczne wynoszą obecnie ponad 15 tysięcy woluminów. Mając takie warunki uzyskaliśmy znaczące osiągnięcia dydaktyczno – wychowawcze. Potwierdzeniem osiągnięć szkoły były organizowane wystawy pomocy naukowych do technologii i towaroznawstwa z okazji 25 lecia PRL. Poza zajęciami lekcyjnymi młodzież uczestniczyła w zajęciach prowadzonych przez organizacje młodzieżowe. Do najaktywniej działających organizacji należały: Samorząd Uczniowski, Szkolne Koło PCK, Szkolny Klub Sportowy. Oprócz tego w naszej szkole działały jeszcze ZHP, Spółdzielnia Uczniowska „Hermes”, Szkolne Koło Turystyczno -Krajoznawcze, Szkolna Kasa Oszczędności, która w roku 1983 zajęła II miejsce w kraju w konkursie PKO. ZHP był organizatorem ciekawych form pracy dla młodzieży takich jak: obozy harcerskie (stałe i wędrowne), rajdy, biwaki i inne. Te różnorodne poczynania sprzyjały rozwijaniu zainteresowań, zamiłowań i wyrabianiu samodzielności. Wyrazem dalszego rozwoju samorządności pozalekcyjnej i pozaszkolnej było prowadzenie przez samorząd uczniowski funkcji „gospodarza szkoły”. Każda klasa w ramach 2 tygodniowego dyżuru utrzymuje porządek, dba o ład i czystość, organizuje przypadające w tym czasie imprezy, ma możliwość różnych inicjatyw i realizowania pomysłów. Najstarszą organizacją szkolną była Spółdzielnia Uczniowska „Hermes”, która rozpoczęła swoją działalność w 1946 roku. Brała ona udział we wszystkich organizowanych na terenie miasta i województwa konkursach zdobywając kilkakrotnie pierwsze miejsce. Szkolne Koło Turystyczno – Krajoznawcze organizowało i popularyzowało wśród młodzieży turystykę pieszą i rowerową oraz współpracowało w mieście z PTTK. W wyrabianiu sprawności fizycznej sprzyjała praca Szkolnego Klubu Sportowego „Ekonomista”. Do najbardziej upowszechnionych dyscyplin prowadzonych przez SKS obecnie należy piłka siatkowa dziewcząt, piłka koszykowa dziewcząt i chłopców, lekka atletyka, tenis stołowy dziewcząt i chłopców oraz piłka nożna chłopców. Dziewczęta z powodzeniem uprawiają aerobik.
W ramach Rady Pedagogicznej działają komisje: przedmiotów zawodowych, humanistyczna, języków obcych, wychowania fizycznego, matematyczna, przedmiotów przyrodniczych. Komisje przedmiotowe w ramach WDN (Wewnątrzszkolnego Doskonalenia Nauczycieli) pracują nad unowocześnieniem procesu nauczania oraz podnoszeniem wyników nauczania. Komisja przedmiotów zawodowych miała w ubiegłym roku szkolnym finalistów w centralnym etapie XIII Olimpiady Ekonomicznej oraz w V i VI Turnieju Wiedzy i Umiejętności Handlowo – Menedżerskich. Warto nadmienić, że to nauczyciele ZSE zainicjowali olimpiadę ekonomiczną. To nasz pomysł przerodził się w ogólnopolskie współzawodnictwo młodych ekonomistów, które w latach następnych przekształciło się w Olimpiadę Ekonomiczną. Nasza młodzież od początku bierze udział w eliminacjach Olimpiady Ekonomicznej odnosząc znaczne sukcesy. W roku szkolnym 1999/2000 nasi młodzi kucharze i sprzedawczynie reprezentowały szkołę i województwo świętokrzyskie w turnieju ogólnopolskim o tytuł najlepszego w zawodzie kucharz i sprzedawca. Podsumowaniem osiągnięć szkoły były dwa zjazdy absolwentów. W 1969 roku zorganizowano I Zjazd Absolwentów w 45 – lecie powstania szkoły. Uroczystości odbyły się w nowym gmachu szkolnym. W tym samym roku szkoła otrzymała imię Ludwika Waryńskiego. Drugi Zjazd Absolwentów odbył się w 1974 roku w 50 – lecie Zespołu Szkół Ekonomicznych w Ostrowcu św. Wzięło w nim udział około 200 absolwentów i wychowanków. Był on kolejnym przykładem sukcesów oraz startem do intensywnego rozwoju kierunków nauczania oraz poszerzenia i unowocześnienia bazy materialnej szkoły. W roku 2004 szkoła zyskała nowego patrona, którym został Mikołaj Kopernik.
Historia powojenna naszej szkoły jest jakby symbolicznym skrótem rozwoju naszego miasta i odzwierciedleniem przemian, jakie nastąpiły w kraju. Bardzo trudne były dla nas lata osiemdziesiąte, okres wielkich przemian, transformacji i stanu wojennego. Ciężar odpowiedzialności za tworzenie nowych struktur Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” spoczął na barkach kol. Adama Mitury, wspaniałego nauczyciela historii – internowanego w stanie wojennym, nieżyjącego już kol. Józefa Górskiego, kol. Danuty Gdańskiej, kol. Jadwigi Kożuchowskiej, kol. Krystyny Biel i kol. Ryszarda Proksy. Lata dziewięćdziesiąte przyniosły bardzo znaczne wzbogacenie bazy materialnej szkoły. Po objęciu funkcji dyrektora szkoły przez Pana Zygmunta Waszkę przeprowadzony został remont szkoły i wybudowano bardzo nowoczesną drugą salę gimnastyczną wraz z pełnym zapleczem sanitarnym, siłownię, 2 pracownie komputerowe, 2 pracownie językowe do języka angielskiego i języka niemieckiego. Działania te wpłynęły na podniesienie wyglądu estetycznego szkoły, a co najważniejsze na unowocześnienie bazy dydaktycznej na miarę XXI wieku.
Szkoła nasza aktywnie działa w środowisku i na terenie miasta. Tradycją stała się współpraca z Radą Osiedla „Słoneczne” przy organizowaniu Dni Seniora. Utrzymujemy stały kontakt ze Specjalnym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym w Denkowie. Współorganizujemy i uczestniczymy w imprezach charytatywnych organizowanych na terenie naszego miasta na rzecz osób uzależnionych i niepełnosprawnych, w imprezach rocznicowych. Współpracujemy z wyższymi uczelniami – Wyższą Szkołą Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu oraz Wyższą Szkołą Ekonomii i Administracji w Kielcach.
Szkoła przystosowała się do potrzeb gospodarki rynkowej. Wprowadziła nowe kierunki kształcenia w odpowiedzi na aktualne zapotrzebowanie rynku pracy oraz by w pełni zaspokoić aspiracje i ambicje absolwentów, z których znaczna część kontynuuje naukę na wyższych uczelniach. Wiąże się to z ciągłym uzupełnianiem kwalifikacji przez nauczycieli, poszerzaniem oferty języków nauczanych w szkole, zmianą bazy materialnej wraz z ustawicznym aktualizowaniem literatury do nauczania przedmiotów ogólnokształcących i zawodowych w bibliotece szkolnej.